Wie wij zijn
Ontstaansgeschiedenis
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt
In 1944 waren er tientallen kerken die zich losmaakten van de Gereformeerde Kerken, waarvan de synode (landelijke vergadering) twee jaar eerder bindende besluiten had genomen over leerstellingen van Abraham Kuyper. O.a. de Kamper hoogleraar Klaas Schilder had daar kritiek op en werd daarom geschorst en later afgezet. Velen beschouwden beide zaken als onrechtmatig, waarna de afgesplitste kerken samen verder gingen onder de naam Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de GKv.
De Gereformeerde Kerken werden in de loop van de volgende decennia qua ligging moderner en progressiever in theologie en gemeenteleven. Ze fuseerden in 2004 samen met de Nederlandse Hervormde en de Evangelisch-Lutherse kerken tot de Protestantse Kerk in Nederland, de PKN. De vrijgemaakte gereformeerden echter bleven in de beginjaren consequent vasthouden aan de Bijbel en de drie belijdenisgeschriften: de Nederlandse Geloofsbelijdenis, de Heidelbergse Catechismus en de Dordtse Leerregels.
Ook organiseerden zij zich op allerlei gebied, bijv. met een eigen politieke partij: het GPV, de voorloper van de ChristenUnie. Verder was er een eigen krant: het Nederlands Dagblad, en een eigen vakbond: het Gereformeerd Maatschappelijk Verbond, het latere CGMV.
En vanzelfsprekend richtten zij eigen scholen op, die later ook werden opengesteld voor niet-vrijgemaakte gelovigen. Zo werd een eigen vrijgemaakte zuil in het leven geroepen, waarbinnen de binding aan Bijbel en belijdenis bepalend was.
Schilderij Fides - (c) Copyright - Roman en Henriëtte Reisinger, www.reisingerart.com
Nederlands(e) Gereformeerde Kerken
Schilderij Gratia - (c) Copyright - Roman en Henriëtte Reisinger, www.reisingerart.com
Dat bleef niet zo. In 1967 maakte een groep zich los die een wat minder strakke binding aan de drie belijdenisgeschriften voorstond. Die ging verder als de Nederlands Gereformeerde Kerken, de NGK. Maar ook binnen de GKv zelf kwam er meer vrijheid, er kwam o.a. meer samenwerking met andere kerken. Plaatselijk ontstonden er samenwerkingsgemeenten met de Christelijke Gereformeerde Kerken, de NGK en soms met beide kerken tegelijk.
Aan het begin van de 21e eeuw zette die ontwikkeling zich door, er kwam meer verscheidenheid in denken en gevoelen binnen de vrijgemaakte kerken. Een zekere evangelische en meer progressieve invloed werd merkbaar. De opvattingen t.a.v. onderwerpen als Bijbeluitleg en interpretatie, de positie van de vrouw in de kerk en andere relaties dan binnen het huwelijk tussen een man en een vrouw veranderden.
De verschillen tussen de GKv en de eerder afgesplitste NGK werden in de praktijk steeds kleiner en de samenwerking, zowel plaatselijk als landelijk, steeds groter, zodat de twee kerken in 2023 fuseerden tot de Nederlandse Gereformeerde Kerken (met een toegevoegde "e"). Plaatselijke gemeenten hebben veel vrijheid gekregen zelf te beslissen bij theologische en praktische onderwerpen.
Binnen deze nieuwe NeGK gaan al stemmen op om op termijn te fuseren met de PKN, omdat de verschillen tussen de NeGK en de PKN eveneens steeds geringer lijken te worden.
De Gereformeerde Kerken (hersteld) en de Gereformeerde Kerken in Nederland
Ondertussen waren er gemeenteleden binnen de GKv die sterk verontrust waren door de nieuwe theologische ontwikkelingen en de geringere binding aan de belijdenis. Met als gevolg twee kleinere afsplitsingen. Zo ontstonden in 2003 De Gereformeerde Kerken (hersteld), ook wel bekend als de DGK. En in 2009 ontstonden de Gereformeerde Kerken in Nederland, de GKN.
De verschillen tussen de DGK en de GKN waren eigenlijk minimaal, zodat besloten werd per 5 oktober 2024 samen verder te gaan als één kerkgenootschap, met als eenvoudige maar duidelijke naam: Gereformeerde Kerken (GK).
Binnen de GK houden de aangesloten kerken twee diensten per zondag, 's middags wordt er gewoonlijk gepreekt aan de hand van de Heidelbergse Catechismus. De overige belijdenissen worden ook als bindend beschouwd, omdat ze een verantwoorde samenvatting bieden van wat in de Bijbel geleerd wordt.
De Gereformeerde Kerk Amersfoort is op 1 juli 2025 ontstaan uit de DGK Amersfoort en de wijk Amersfoort van de GKN Ede. Deze nieuwe kerk heeft ca. 220 leden, waarbij de wortels van de meeste gemeenteleden dus vooral liggen in de vroegere vrijgemaakte kerken.
Scriptura - met Ruth Hooghiemstra - (c) Copyright 2025 - Jaap Kloppenburg